Een veel gehoorde opmerking van ouders is dat opvoeden anno 2019 vele malen complexer is dan vroeger.  Van vorige generaties heb ik wel eens gehoord dat het vroeger net zo goed ingewikkeld was en in de tijdsgeest van toen zal dat ongetwijfeld waar zijn. Wel zijn er nu belangrijke verschillen in vergelijking met, laten we zeggen veertig jaar geleden, die van grote invloed zijn op het hedendaagse opvoeden van kinderen.

Allereerst is er maatschappelijk een andere visie ontstaan op opvoeding.  Velen van ons zijn grootgebracht in een zogeheten “gezagsstructuur” . Ouders waren de baas, vaders werden traditioneel vaak gezien als hoofd van het gezin, de meester op school had gezag over de leerlingen. Hij had kennis en daar diende naar geluisterd te worden. Zo kon een meester in veel gevallen ook het mandaat krijgen van ouders om “op treden” waar dat nodig was.

De arts was deskundig (dokter zal het wel weten)  en de politie vertegenwoordigde de autoriteit van de overheid en genoot in die hoedanigheid een belangrijke gezagspositie in onze samenleving.

In de afgelopen dertig, veertig jaar is er een belangrijke verschuiving ontstaan. Wat precies ten grondslag ligt aan deze veranderingen is niet eenduidig vast te stellen en uit te leggen.  Merkbaar in onze gehele samenleving is dat waar eerder gezag vanzelfsprekend was meer en meer sprake is van onderhandelen, zo ook in gezinnen en opvoedsituaties.  Mensen over het algemeen lijken mondiger te zijn geworden.  Opkomen voor jezelf is bijna voor iedereen vanzelfsprekend en een aspect wat veel ouders hun kinderen ook leren. Maar wat is dan het verschil met brutaliteit? Grenzen vervagen, (gezags)posities worden ter discussie gesteld en/of ondermijnd. De invloed van social media is enorm en iedereen, van jong tot oud, die iets vindt kan zijn/haar gelijk halen op internet.

Dergelijke maatschappelijke invloeden hou je als ouder niet buiten de deur en je moet je weg er maar in vinden. Dat vraagt een aanpak waarin je als ouder in staat bent mee te bewegen met je kind(eren), aan te sluiten bij hun belevingswereld in het hen helpen op weg naar zelfstandigheid.  Dergelijke (gezins)processen kent meerdere contexten op verschillende niveaus en kan op al die niveaus afzonderlijk behoorlijk ingewikkeld zijn. Hoe verhoudt het aansluiten bij de beleving van kinderen zich tot de rol als opvoeder? Kun je als ouder nog de baas zijn op momenten dat dit er toe doet? Het daartussen schakelen is knap lastig, zo blijkt in de praktijk.

Dit vraagt veel, van ouders, als individu en als koppel. Van kinderen en van het hele gezin. Immers behalve het gezin bewegen de meeste gezinsleden zich ook contant in andere contexten (school, werk, vrienden, buurt, familie) waar mogelijk weer andere waarden gelden. 

Een systeemtherapeut heeft geen pasklare antwoorden, wel kan systeemtherapie helpen om verbinding met elkaar te houden. Te luisteren naar elkaars verhaal en mogelijk elkaar te begrijpen.  Verduidelijking aanbrengen in de onderlinge communicatie, elkaars taal te leren verstaan en zo de wensen en belangen van de ander beter te begrijpen. Dat zijn belangrijke aanzetten om een ieder de gelegenheid te geven mee te kunnen blijven doen.